Het is kerst, en ik zit naast mijn broer in een restaurant waar bestellingen via Ipads worden gedaan. Ik ben al een paar dagen op rij in het gezelschap van mijn ouwelui, en hoe vervelend ik het zelf ook vind voel ik me met de dag puberaler worden. Ik ken hun volledige repertoire aan verhalen inmiddels uit mijn hoofd en rol onwillekeurig met mijn ogen bij iedere voorspelbare opmerking. Een paar stoelen verderop houdt mijn moeder voor de 5e keer deze week een betoog over iets dat vier versies geleden nog heel anders ging.
Toch heeft het iets magisch; de eettafel die stilvalt wanneer een gesprek merkbaar is omgeslagen naar een luisterverhaal. Ik zie het de tafel naast die van ons gebeuren. Al een poos zat een opa een beetje verloren aan het uiteinde van een lange tafel rustig te eten terwijl de rest van het gezelschap langs hem heen praatte. Nu heeft hij echter zijn bestek weggelegd, en steekt hij van wal met een rimpelige hand op de onderarm van de vrouw naast hem. Ik zie de overige hoofden nieuwsgierig één voor één naar hem toe draaien; het kleinkind dat het diner op snapchat aan het vastleggen was doet zijn telefoon weg. De tafel luistert.
Grootouders en hun verhalen. Ik heb het altijd een feeërieke voorstelling gevonden; oma’s in hun rietgevlochten schommelstoelen, haardvuurtje erbij, eindeloos vertellen over grote liefdes en retrospectieve tegenslagen.
Mijn oma was een schat, maar als het gaat om de gave van het vertellen van verhalen was ze niet ruim bedeeld. Oefening baart kunst, zou je denken, maar niet voor ons oma. Uren kletsen kon ze wel, want mijn oma was populair. Zij wist wat er gebeurde in het dorp, wie erbij betrokken waren, en wat de rest er allemaal van vond. Haar Super de Boer lag op steenworp afstand, maar een snelle boodschap kon zo twee uur duren. Elke paar schuifelstapjes kwam ze weer iemand anders tegen, en daar moest dan eerst mee gebuurt worden. Ook in haar kleine woonkamertje stond geregeld weer spontaan een andere kennis, die dan in plat Brabants iets zei over dat ik (“die is van ons Lis, nie?”) zo snel opgroeide, en na het brengen van het laatste nieuws weer vertrok.
Als mijn moeder me dan kwam ophalen, en mijn oma in rap tempo de samenvatting gaf, viel er voor mij geen touw aan vast te knopen. Misschien miste ik gewoon de culturele achtergrond om deze manier van communiceren bij te benen. Toch kon ik er genoeg van oppikken om te weten dat mijn moeder, wanneer zij op haar beurt mijn vader de update gaf, er chronologisch gezien een zooitje van maakte en ook menig personage door elkaar gooide.
Maar ach, chaotisch als ze mochten zijn, het waren precies deze verhalen die ons ma, ook na de verhuizing naar de stad, verbonden met haar geboortedorp. Ze hielden de mensen daar in leven.
Nu is het kerst, en ik zit naast mijn broer in een restaurant waar bestellingen via Ipads worden gedaan. “Tijden veranderen hè,” zegt mijn moeder in het verhaal dat ze voor de 5e keer vertelt deze week, en dat toen ik het mijn oma hoorde vertellen nog heel anders ging. Mijn oma zit niet meer aan tafel, maar haar verhalen wel. Of nouja, zo ongeveer dan. Tijden veranderen, en de verhalen veranderen meej, zullen we moar zegge.
paratextmag.com 